Για τη λεγόμενη «χρηστή» διαχείριση των οικονομικών των Δήμων

Είναι μέσα στο κλίμα της εποχής να ανακοινώνεται από πολλούς υποψηφίους Δημάρχους (και από τη δική μας δημοτική αρχή του κου Ζορμπά που είναι εκ νέου υποψήφιος), προφανώς ως σοβαρό δείγμα διαφανούς πολιτικής διαχείρισης των οικονομικών, η επίτευξη πλεονασματικών προϋπολογισμών και μείωσης δημοτικών ελλειμμάτων παρελθόντων ετών. Στην πραγματικότητα βέβαια πρόκειται για ελλειμματικές πολιτικές που λόγω του αδιεξόδου τους και της προγραμματικής τους ένδειας σκαρφίζονται «θετικά αποτελέσματα» εκεί  που υπάρχει κοινωνική εξαθλίωση και κατάργηση της ουσίας και του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Όμως ας τα πάρουμε από την αρχή τα πράγματα:

Η τοπική αυτοδιοίκηση τα τελευταία τρία χρόνια γνωρίζει μια πρωτοφανή μείωση των πόρων της και των κρατικών επιχορηγήσεων.

Πιο συγκεκριμένα,

• οι ΚΑΠ (Κεντρικοί αυτοτελείς πόροι) έχουν μειωθεί κατά 60%.

• Τα ίδια έσοδα (ανταποδοτικά τέλη, τοπικοί φόροι, εισφορές κλπ) βαίνουν συνεχώς μειούμενα και γιατί αρκετοί δήμοι εξαναγκάζονται σε μειώσεις (εδώ θα πρέπει να πούμε ότι είναι άλλο πράγμα η κοινωνική πολιτική μέσω μειούμενων ανταποδοτικών πόρων και άλλο πράγμα η εξαναγκασμένη μείωση τους) αλλά και γιατί η τοπική οικονομία και τα τοπικά εισοδήματα, σήμερα, δεν μπορούν να πληρώσουν τέτοιου είδους ανταποδοτικές υπηρεσίες.
• Οι πόροι από το ΕΣΠΑ είναι ανεπαρκείς και θα βαίνουν και αυτοί συνεχώς μειούμενοι, στο εγγύς μέλλον, μια και η χρήση τους συγκεντρώνεται από την κεντρική διαχείριση σε ορισμένες και μόνο εμβληματικές (για την κεντρική εξουσία και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα) δράσεις.
• Το λεγόμενο «Πράσινο Ταμείο» θα διαθέτει κάθε χρόνο γύρω στα 40 με 50 εκ. € για όλη την Χώρα. Οι πόροι αυτοί είναι εντελώς ανεπαρκείς και η χρήση τους έχει αλλάξει εντελώς χαρακτήρα. Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι με συνεχείς νομοθετικές παρεμβάσεις και ενώ το Πράσινο Ταμείο προβλεπόταν να διαθέτει το σύνολο των πόρων του σε περιβαλλοντικές δράσεις και αστικές αναπλάσεις, σήμερα μπορεί να εκταμιεύσει μόνο το 2,5 % (ΦΕΚ Α 229.2012)  των διατιθέμενων πόρων του (οι οποίοι συνολικά είναι πάνω από ένα δις €).
• Ο δανεισμός για αναπτυξιακά έργα σχεδόν απαγορεύεται  και συναλλαγές με τράπεζες  επιτρέπονται  μόνο για περιπτώσεις αναδιάρθρωσης παλαιών χρεών.

Τα παραπάνω αφορούν στην πλευρά των εσόδων. Από την πλευρά των εξόδων έχουμε τις εξής εξελίξεις:

• Διακόσιες και βάλε μεταφερόμενες αρμοδιότητες και αντίστοιχες ανάγκες σε πόρους και ανθρώπινο δυναμικό λόγω «Καλλικράτη».
• Αυξημένες ανάγκες σε πόρους για κοινωνική πολιτική και σε πολιτικές αντιμετώπισης της φτώχειας (Κοινωνικά Ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία, συσσίτια κλπ). Εδώ να διαχωρίσουμε πάλι εκείνη την πολιτική που ενδιαφέρεται για ένα κοινωνικό κράτος πρόνοιας με περιφερειακή και τοπική διάσταση από εκείνες τις πολιτικές που μεταμορφώνουν το κοινωνικό κράτος σε απλή «φιλανθρωπία».
• Αυξημένο διαχειριστικό κόστος της απλής λειτουργίας ενός δημαρχείου λόγω της  ραγδαίας αύξησης των θεσμικών απαιτήσεων του υπερσυγκεντρωτικού Καλλικράτη.

Και ενώ συμβαίνουν αυτά, η κεντρική πολιτική των μνημονίων έρχεται να επιδείξει έναν πρωτοφανή οικονομικό εξαναγκασμό:

• Με τη δημιουργία και λειτουργία του παρατηρητηρίου της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ που θα επιβάλλει ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και θα πειθαναγκάζει σε πλεονασματικούς.
• Με τις απολύσεις εργαζομένων στη τοπική αυτοδιοίκηση
• Με την εξώθηση σε πρόωρες συνταξιοδοτήσεις
• Με τη διεύρυνση ελαστικών μορφών εργασίας, την καταστρατήγηση του εργατικού δικαίου και τη μετατροπή του σε απλό εμπορικό δίκαιο.
• Με την κατασπατάληση πόρων που προορίζονταν για την κοινωνική οικονομία και νέες συμμετοχικές και συνεταιριστικές μορφές επιχειρηματικότητας και την ανακατεύθυνση τους σε μορφές «κοινωφελούς απασχόλησης»: Πρώτα τους απολύουμε και μετά τους προσλαμβάνουμε σαν «συνεταιριστές».

Τώρα πως μπορεί μια δημοτική αρχή να παρουσιάσει την παραπάνω ζοφερή κατάσταση ως «χρηστή» διαχείριση των οικονομικών του δήμου θέλει όντως μεγάλο θράσος. Γιατί μπορεί μεν να πετύχει πρωτογενή πλεονάσματα, για μια σειρά από έτη, αλλά στο τέλος ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης θα είναι είτε νεκρός, είτε πλήρως μεταμορφωμένος σε κεντρική ετεροδιοίκηση.

Και μόνο το «ξεκλείδωμα» των πόρων του Πράσινου Ταμείου, μια μικρή αντιστροφή της πτωτικής τάσης των κρατικών επιχορηγήσεων, η αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού του δήμου, και ένα εμπνευσμένο και συγκεκριμένο τοπικό πρόγραμμα  θα αρκούσαν για να αντιστρέψουν ουσιαστικά την κατάσταση στην πόλη και την τοπική κοινωνία.

Ο οικονομικός αυταρχισμός, η κεντρική δημοσιονομική επιτήρηση, οι περικοπές, η δημοτική αδράνεια, για να μην προκύψουν ανάγκες για δαπάνες, και η υποστολή της διεκδίκησης δεν συνιστούν νοικοκύρεμα ούτε οικονομία. Πρόκειται για συμβολή στον μαρασμό της πόλης.

Πέτρος Σταύρου

Oικονομολόγος, υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος και μέλος της Επιτροπής Προγράμματος της «Νίκης των Πολιτών Αγίας Παρασκευής».